TURİZM VE OTELCİLİK PORTALI

Üniformanın Tanıtımı

Üniforma aynı işi yapan çalışanların iş esnasında giydikleri elbisedir. Turizm sektöründe çalışan her personel bir iş kıyafeti giymek zorundadır. Gelişen dünya da olduğu gibi ülkemizde de personel kıyafeti olgusu hızla değişmeye başlamıştır. İşletmeler, hem prestiji hem de kullanışlılığı göz önünde bulundurarak üniformaların kaliteli, şık, sağlıklı olmasını talep etmektedirler. Sürekli aktif, hareketli personel için gösterişten çok rahat, sağlıklı üniforma en önemlisidir. İş esnasında terletecek, rahatsız edecek, koku yapacak tarz ve yapıda olanlar tercih edilmez. Personelin kendisini üniforma içerisinde rahat hissetmesi onun verimini arttırır. Bu sebepten dolayı personel kıyafetleri çok önemli bir sektör hâline gelmeye başlamıştır. Artık firmalar personel kıyafetlerini hazırlamadan önce çalışma ortamında, çalışan personelleri birebir izleyerek en uygun kıyafeti belirleyecek gözlem ve anketler yapmakta ve sonra o işe en uygun üniformayı hazırlamaktadırlar. Aşağıda kademelerine göre servis, bar, mutfak personelinin ve hosteslerin üniforma çeşitlerini inceleyeceksiniz.

Kademelerine Göre Üniforma Çeşitleri

• Servis personeli
• Maitre d?hotel
• Chef de Restaurant
• Captain
• Chef de rang
• Demi chef de rang
• Commis de rang

Maitre d?Hotel kıyafeti: Bir işletmede bulunan en üst kademedeki servis personeline Maitre d?Hotel adı verilir. Genelde Maitre d?Hotel personeli koyu renk takım elbise giyer. Özel günlerde ve protokol yemeklerinde ise koyu renk smokin veya frak giyer.

Smokin şunlardan meydana gelir:

Siyah smokin ceketi

Dublesiz şeritli siyah pantolon

Beyaz gömlek

Siyah papyon

Siyah çorap

Siyah ayakkabı

Frak şunlardan meydana gelir:

Kuyruklu siyah ceket

Şeritli siyah pantolon

Dik yakalı beyaz gömlek

Beyaz papyon

Beyaz eldiven

Siyah silindir şapka

Siyah ayakkabı

Siyah çorap

Chef de Restaurant kıyafeti: Maitre d?Hotelden sonra gelen en üst düzeydeki servis personelidir. Genelde koyu renk takım elbise giyer. Ama protokol yemeklerinde Maitre d?Hotel ile birlikte smokin veya frak giyebilir.

Captain kıyafeti: Captainın kıyafeti kendisinden alt kademedeki personelden daha gösterişli, üst kademedeki personelden de daha sade olmalıdır. Diğer personelden ayrılabilmesi için zıt renkleri tercih edebilir.

Captain kıyafeti: Her işletmenin chef de rang kıyafeti farklılık gösterebilir. Chef d?rang iş esnasında yiyeceklerle, içeceklerle çok uğraştığı için, çok hareket ettiği için rahat kıyafetler tercih edilmelidir. Genelde siyah ceket, siyah pantolon, beyaz gömlek, siyah papyon, siyah çorap ve ayakkabı giyilir. Bayan servis personelinin kıyafeti çalıştığı kademe ve yere göre değişiklikler gösterir. Genelde koyu renk etek, açık renk bluz, fular ve önlük giyerler. Ama kahveci güzeli, hostes vb. görevlerde yer alan personelin kıyafeti işin özelliğine göre değişiklik gösterebilir.

Demi chef de rang kıyafeti: Garson ile komi arasındaki seviyede bulunan servis personelidir. Kıyafeti komininkinden daha gösterişlidir. Bunların kıyafetleri genelde beyaz ceket, siyah pantolon, beyaz

gömlek, siyah papyon, siyah ayakkabı ve çoraptır.

Commis de rang kıyafeti: Komi kıyafeti genelde sade, koyu renkli dik yakalı gömlek, siyah pantalondur. Ayakkabısı ve çorabı siyahtır. Kominin elbisesi çok kirlendiği için koyu renk tercih edilir.

Bar personeli

• Barmen
• Bar tender-Bar maid
• Bar garsonu-Hostes
• Bar komisi

Barmen kıyafeti: Barda çalışan personelin kıyafeti diğer servis personelinden farklıdır. Bar personeli klasik kıyafetlerin yanında göz alıcı, renkli kıyafetlerde giyebilir. Klasik kıyafet deyince aklımıza siyah pantolon, beyaz gömlek, siyah papyon, siyah smokinden oluşur. Bunun dışında bordo, kırmızı, mavi, yeşil, desenli kumaşlardan oluşan yeleklerde giyebilirler. Ayrıca, işletmelerin kendine has kıyafetleri olduğu gibi barın bulunduğu yerin durumuna göre de kıyafetleri olabilir. Örneğin, havuz ve plaj barlarda havai gömlekler, bermuda şortlar giyilebilirler

Bar Tender-Bar Maid kıyafeti: Barda barmenden sonra gelen ikinci derecedeki, yani asistan seviyesindeki barmene bar tender, bu personelin bayanına bar maid adı verilir. Bar tenderin kıyafeti barmeninkinden biraz daha sade olmalıdır ki böylece barmen ve bar tenderin farkı anlaşılabilsin. Bar maidin kıyafeti ise koyu renk etek, açık renk bluz ve fulardan oluşmaktadır. Ama işletmenin yapısına göre bu kıyafetler değişiklik gösterebilir. Örneğin, havuz başında açık renk bluz, gömlek ve şort giyebilirler.

Bar Garsonu-Hostes kıyafeti: Barın dışında bulunan, yapılan içkilerin servisi, müşterilerin karşılanması gibi işlemleri yerine getiren personele bar garsonu, bu personelin bayanına hostes adıverilir. Kıyafetleri ise erkeklerde siyah pantolon, beyaz gömlek, siyah papyon ve siyah ayakkabıdan oluşur. Bayanlarınki ise koyu renk etek, açık renk bluz ya da gömlek, fular ve siyah ayakkabıdan oluşur. Tabii ki diğer konularda belirttiğimiz gibi işletmenin yapısı ve barların yeri itibariyle bu kıyafetler değişiklik gösterebilir.

Bar Komisi kıyafeti: Bar komisi de siyah pantolon, açık renk gömlek ve siyah ayakkabıdan oluşan kıyafet giyer. Servis komisine göre gömleğinin rengi daha açık olabilir.

Aşçı kıyafeti: Kirli bir kıyafet müşteri üzerinde olumsuz bir etki bırakır. Müşteriler yedikleri yiyeceklere kuşku içinde bakarlar. Bu sebepten aşçıların kıyafetleri temiz olmalı ve bunun denetimi sürekli yapılmalıdır.

Aşçı kıyafeti şunlardan oluşur:

Ceket: Aşçı ceketi beyaz renkte, kolayca çıkarılabilen, düğmeleri top top olan, yıkamaya dayanıklı ve pamuk karışımlı olmalıdır. Kullanılan düğmeler de çıkarılabilen cinsten olmalıdır.

o Pantolon: Genelde beyaz renkte olmalıdır. Ama kareli veya açık başka renklerde de olabilir. Pamuk karışımlı ve dayanıklı kumaştan yapılmış olmalıdır.

o Önlük: Aşçı önlüğü beyaz renkte pamuk karışımlı ve yıkamaya dayanıklı kumaştan yapılmış olmalıdır. Önlükler iki çeşittir: Bel ve diz arası, göğüs ve diz arası. Şef aşçılar kısa önlüğü, yardımcı

aşçılar uzun önlüğü takarlar

o Mutfak Bezi: Mutfak bezi, temizlik bezi değildir. Mutfak bezi sadece sıcak kapları taşımak için kullanılır. Pamuklu ve dayanıklı kumaştan yapılmış olmalıdır.

o Kep: Kep beyaz renkte, uzun, kısa, fırfırlı olmaktadır. Şefler uzun, aşçılar kısa, bayanlar fırfırlı kep (şapka) takarlar.

o Fular: Fular beyaz renkli, ince ve pamuklu kumaştan yapılmış olmalıdır. Fuların esas amacı akan teri emmektir. Aynı zamanda kıyafeti tamamlayıcı aksesuar olarak da kullanılır.

o Ayakkabı: Ayakkabı tercihi yaparken ayakkabının deri olmasına, ortopedik olmasına, altının kaymamasına dikkat etmek gerekir. Mutfakta emniyetli çalışmak için bunlar mutlaka gerekmektedir.

Son yıllarda yere iyi yapışmaması, ayaktan çıkması ve bel ağrılarına yol açması sebebiyle sabo terlik kullanımı gittikçe azalmıştır. Aşçılar bunların dışında bazı yardımcı malzemeler de kullanırlar. Bunların başında eldiven, maske, koruyucu önlük gelmektedir.

Pastacı: Pastacı şefi, bazı işletmelerde aşçıbaşından sonra gelen ikinci şef seviyesindedir. Bütün pastanenin, tatlı, dondurma, pasta, meyve ve bunların dekorasyonundan ve hepsinin hazırlığından pastane şefi sorumludur. Kıyafeti beyaz önlük, beyaz pantolon, uzun beyaz kep,genelde renkli fular, beyaz ceket ve ayakkabıdan oluşur. Aynı zamanda Çalışma ortamına misafirleri geldiğinde galoş giydirilmesi gerekir.

? Hostes

? Uçak hostesi

? Yer hostesi

? Otobüs hostesi

? Tren hostesi

? Fuar/kongre hostesi

Uçak Hostesi (Kabin Memuru):

Bayan Kabin Memuru Üniforması: Üniformalar işyerinin kendisine ait renklerinden olabileceği gibi, farklı renklerde de olabilir. Geçmişte kep kullanılmasına rağmen rahatlık açısından artık tercih edilmemektedir. Genellikle lacivert dar etek ya da pantolon, beyaz gömlek, lacivert yelek ve ceket, fular (İşletme amblemli), ince çorap, lacivert yarım topuklu deri ayakkabıdan oluşur. Ceketin yakasına rozet takılır. (İşletmeye ait rozet, uçak ya da Atatürk rozeti) Servis sırasında beyaz önlük ve babet denilen az topuklu servis ayakkabısı kullanılır. Bayan kabin memurları mevsimine göre üniforma pardösüsü ve bununla birlikte lacivert atkı kullanır. Kullandığışemsiyede aynı renk olmalıdır. Saçlarına taktığı tokaları

Lacivert, siyah veya saç renginde olmak kaydı ile düz renktir. Üniformanın ciddiyetini Bozmayacak şekilde ilave postiş serbesttir. Aksesuar olarak boyu 2 cm. den uzun olmayan Küpe, bir sıra inci, altın veya gümüş zincir kullanabilir. İnce bilezik, lacivert veya siyah saat, çok iri olmayan en fazla üç adet yüzük takabilir.

Erkek Kabin Memuru Üniforması: Genellikle lacivert pantolon, beyaz gömlek, lacivert yelek ve ceket, kıyafetle uygun kravat (işletme amblemli), deri ayakkabıdan oluşur. Ceketin yakasına rozet takılır. (İşletmeye ait rozet, uçak ya da Atatürk rozeti). Erkek kabin memurları mevsimine göre üniforma pardösüsü ve bununla birlikte lacivert atkı kullanır. Kullandığı şemsiye de aynı renk olur.

Yer Hostesi (Yolcu Hizmetleri Memuru):

Bayan Memurun Üniforması: Genellikle lacivert dar etek ya da pantolon, beyaz gömlek, lacivert yelek ve ceket, fular (işletme amblemli), ince çorap, lacivert yarım topuklu deri ayakkabıdan oluşur. Ceketin yakasına rozet takılır. (İşletmeye ait rozet, uçak ya da Atatürk rozeti). Bayan memurlar mevsimine göre üniforma pardösüsü ve bununla birlikte lacivert atkı kullanır. Saçlarına taktığı tokaları lacivert, siyah veya saç renginde olmak kaydı ile düz renk olur. Aksesuar olarak boyu 2 cm. den uzun olmayan küpe, bir sıra inci, altın veya gümüş zincir kullanır. İnce bilezik, lacivert veya siyah saat, çok iri olmayan en fazla üç adet yüzük takabilir.

Erkek Memurun Üniforması: Genellikle lacivert pantolon, beyaz gömlek, lacivert yelek ve ceket, kıyafetine uygun kravat (işletme amblemli), deri ayakkabıdan oluşur. Ceketin yakasına rozet takılır. (İşletmeye ait rozet, uçak ya da Atatürk rozeti). Erkek memurlar mevsimine göre üniforma pardösüsü ve bununla birlikte lacivert atkı kullanır.

Otobüs Hostesi:

Bayan Hostes?in Üniforması: Otobüs hosteslerinin üniforma renkleri belirlenirken genellikle şirketin kullandığı renkler esas alınır. Genellikle gri dar etek ya da pantolon, beyaz gömlek, gri ya da lacivert yelek, süveter veya hırka (bazen ceket), fular (işletme amblemli), ince çorap, siyah yarım topuklu deri ayakkabıdan oluşur. Yeleğin ya da ceketin yakasına rozet takılır. (İşletmeye ait rozet)Bayan hosteslerin saçları kısa ise düzgün taranmış ve şekil verilmiş, uzun ise toplanarak şekil verilmiştir. Kıyafetin rengine ve üniformanın ciddiyetine uymayan toka ve aksesuar kullanmaz.

Erkek Hostes?in Üniforması: Genellikle gri pantolon, beyaz gömlek, lacivert yelek veya süveter, kıyafetine uygun kravat (işletme amblemli) ya da papyon, kışlık mont, deri ayakkabıdan oluşur. Rozet takılır. (İşletmeye ait rozet) Alyans hariç aksesuar kullanılmaz.

Tren Hostesi:

Bayan Hostes?in Üniforması: Genellikle lacivert dar etek, beyaz bluz, lacivert ceket, fular, ince çorap, lacivert deri ayakkabıdan oluşur. Bayan memurlar mevsimine göre lacivert üniforma pardösüsü kullanır. Bayan hosteslerin saçları kısa ise düzgün taranmış ve şekil verilmiş, uzun ise topuz yapılmış olmalıdır. Kullanılan saç tokaları üniformanın veya saç renginde olmalıdır.

Erkek Hostes?in Üniforması: Genellikle lacivert pantolon, beyaz gömlek, lacivert ceket, kıyafetine uygun kravat, deri ayakkabıdan oluşur. Erkek memurlar mevsimine göre lacivert üniforma pardösüsü kullanır.

Fuar/Kongre Hostesi: Fuarlarda görev yapan hosteslerin belli tip ve modelde üniforması yoktur. Fuarın çeşidine, görev yaptığı firmanın özelliğine göre değişir. Kongrelerde ise genellikle dar etek, gömlek fular, kıyafete uygun çorap ve ayakkabı kullanır.

İş Kıyafetini Giymede Dikkat Edilecek Noktalar

Personelin iş kıyafetini giyerken dikkat etmesi gereken hususlar şunlardır:

• Kıyafeti mutlaka temiz ve ütülü olmalı; takım elbiselere mutlaka kuru temizleme yapılmalıdır.
• Gömlek ve çoraplar günlük olarak değiştirilmelidir.
• Kıyafet hareketi kısıtlayıcı ve dikkat edici şekilde dar olmamalıdır.
• Mutfak personelinin kullandığı kep, mutlaka saçı örtmelidir.
• Gömlek kolları ve pantolon paçaları çok uzun ya da kısa, çok dar ya da bol olmamalıdır.
• Bayan personel etek boyuna dikkat etmelidir.
• Gömleklerin düğmeleri kapalı olmalıdır.
• Kemer kullanılmalıdır.
• Ayakkabılar temiz ve daima boyalı olmalıdır.
• İç çamaşırının rengi, giyilen kıyafete uygun olmalı, vücut hatlarını ortaya çıkarmamalıdır.
• Yırtık, sökük, yamalı kıyafetler giyilmemelidir.
• Abartılı, çalışmayı engelleyici aksesuar takılmamalıdır
• Bayanlar (özellikle havayolu hostesleri)uzun olan saçlarını at kuyruk ya da örgü yapıp file içinde toplamalıdır.

UYGULAMA FAALİYETİ

İŞ KIYAFETİ GİYMEK

İşlem Basamakları Öneriler

• İşe uygun kıyafeti temin ediniz.
• İşe uygun kıyafetin bakımını ve kontrolünü yapınız.
• İşe uygun kıyafeti giyiniz.
• İş kıyafetinizi bedeninize uygun seçiniz.
• İş kıyafetinizi görevinize uygun seçiniz.
• İş kıyafeti ile sivil kıyafet aksesuarı veya üniforma aksesuarı ile sivil kıyafet kullanmayınız.
• İş esnasındaki beklenmedik durumlar için yedek üniforma temin ediniz
• İş kıyafetinizi alırken kıyafetin temiz ve sağlam olmasına dikkat ediniz.
• Kıyafetinizle birlikte kullandığınız aksesuarlardan görevinize uygun olanını seçiniz(papyon, kravat, kuşak vb.)
• Takım elbiselerinizi sadece kuru temizleme yaptırınız.
• Kıyafetinizi eksiksiz olarak giyiniz.
• Üniforma dışında farklı kıyafet giymeyiniz.
• Son kez aynaya bakarak kıyafetinizi kontrol ediniz.

KAYNAKÇA:

• AKTAŞAhmet, Mutfak Yönetimi, Detay Yayıncılık, Ankara, 2005
• GÜREL Mehmet, Gülol GÜREL, Servis ve Bar, MEB Yayınlar, Ankara,1999
• KAYA Ahmet, Temel Mutfak Bilgisi, 2000
• KIRMIZI Hasan, Servis Teknikleri ve Uygulaması1, MEB Yayınlar, 2004
• TÜRKAN Cemal, Mutfak Teknolojisi, Detay yayıncılık, Ankara, 2004
• İSTEK Abdullah,Servis Personelinin Kiyafetleri Ders Notlari, Bartın 2004
• GEDÜK Recep, Host ve Hosteslik Ders Notları, Erzincan 2001
• Barla Giyim Tekstil San. Ltd. Şti. ,İşElbiseleri Kataloğu, Ankara
• Yıldırımlar Giyim İnş. Oto.Ltd.Şti., İşElbiseleri Kataloğu, Ankara
• Mosasan Giyim Sanayi Ltd. Şti, Prestijiniz Kataloğu, 2000
• Diverseylever, Kişisel Temizlik, 2004
• Braun Oral-B, Ağız SağlığıBroşürü, 2005
• Meltem Üniforma ,İşElbiseleri Kataloğu, Antalya 2006
• Formup Qualıty İşElbiseleri Kataloğu,Antalya 2006
• Onur Aır Havayolları, Kabin Memuru El Kitabı, İstanbul 2006
• Kamil Koç Oto. İşl., Hostes Eğitim Notları, Bursa 2006
• TC MEB MEGEP “işe hazırlık” 2007 Ankara
• www hugo com