TURİZM VE OTELCİLİK PORTALI

Masa Örtüleri

Masa örtüleri denilince, bu kısımda sadece masa örtüsünü değil masada kullanılan tüm örtüleri anlatacağız.

Bir masaya serilen üç tür örtü vardır. Bunları en alta konulan Molton,multon  ”müflon”, ortada kullanılan masa örtüsü ve çok kullanılmamasına rağmen en üste konulan kapak örtüsü olarak sıralayabiliriz.Müflon,Molton (multon) ve masa örtüsü normal bir restoranda masalarda mutlaka bulunması gereken malzemeler olduğu halde kapak örtüsü işletmenin tercihine göre değişmektedir. Şimdi bu örtüleri inceleyelim:

a) Müflon : “Molton”, “Muilton” gibi adlarla da bilinen bu örtü masada kullanılan en alt örtüdür. Aba, keçe gibi kumaşlardan veya sentetik süngerden yapılmıştır. Boyutları masanın kenarlarından dört parmak kadar daha geniş olur.

Eskiden köşelerinde bağlar bulunur ve bunlar masa ayaklarına bağlanırdı, yeni kullanımda ise köşeler lastikli yapılmakta ve kolayca masa köşelerine geçirilmektedir. Yuvarlak masalarda da çepeçevre lastikle dikilerek saç bonesi gibi masaya geçirilmektedir.

Muflon (molton) kullanmanın nedenlerini de şu  şekilde sıralayabiliriz:

? Masanın kuşunum gizleme: Masa yüzeyinde görüntü ve düzlüğü etkileyen bir şey varsa bunları kapatır.

? örtünün kaymasını engelleme: Cilalanmış ahşap veya formika bir yüzeyde masa örtüsünün durması çok zordur. Müflon kullanılması bu kaymayı engeller.

? Servis esnasında gürültüyü engelleme: Tabak ve takımların doğrudan örtü serilmiş masaya konulması gürültüye neden olur. Müflon bu gürültüleri ortadan kaldırır.

? Dökülen sıvıları emme: Masa üzerine devrilen tabak ve bardaklarda-ki sıvıları emerek, yayılmasını engeller.

? Yan yana konan masaların seviye farkım kapatma: özellikle banketlerde yan yana konan masaların boyları eşit olmadığında kötü bir görüntü oluşur. Müflon kullanıldığında bu farklılık kapatılır.

Müflonlar. katlandığında oluşan kat izleri kolay düzelmediği için genellikle katlanmadan saklanırlar. Rulo halinde sarıp saklamak en idealidir.

b) Masa örtüsü :  Müflonun üzerindeki örtüdür. Genellikle keten veya keten-pamuklu karışımlardan yapılanlar kullanılır. Şekilleri kullanılacağı masa şekillerine göre değişir. Kare ve dikdörtgenler için kare ve dikdörtgen örtüler, yuvarlak masalar için yuvarlak veya kare örtüler kullanılır.

Bir masa örtüsü masadan aşağıya doğru, sandalyenin oturulan kısınma değecek kadar sarkmalıdır. Başka bir deyişle 30 cm kadar sarkacak demektir. Bu duruma göre masa örtüsünün boyutları kullanılacağı masanın boyutlarından en ve boyuna 60 cm daha büyük olacak demektir. Örneğin;

- 75 cm x 75 cm bir masa için örtü ebadı 135 cm x 135 cm,

- 90 cm x 90 cm bir masa için örtü ebadı 150 cm x 150 cm,

- 90 cm çaplı yuvarlak bir masa için örtü ebadı 150 cm çapında bir örtü,

- 80 cm x 125 cm bir masa için örtü ebadı 140 cm x 185 cm olmalıdır.

Uzun ziyafet masaları için genellikle 150 cm x 300 cm veya 150 cm x 600 cm gibi masa örtüleri kullanılır. Büfelerde kullanılan örtüler de biraz farklıdır. Buralara da 210 cm x 210 cm ebatlarında örtüler kullanılır.

-Masa örtüleri kendine has bir şekilde katlanır. Saklanırken katlamanın sırt kısmı dışa gelecek şekilde konursa hem alırken hem de sayarken kolaylık sağlar.

c) Kapak örtüsü : Masa örtüsünün üzerine konan bir örtüdür. Masa ‘ örtüleri gibi keten olanları tercih edilir. Masa örtüsünün kirlenmesini önler, ayrıca ebatları itibariyle çabuk kaldırılabildiği için zamandan tasarruf sağlar. Diğer taraftan masa örtüleri çok az kirleneceği için daha az yıkanacak ve dolayısıyla daha az yıpranacaktır. Bunlar da hem yeni örtü alımın-; dan doğacak giderleri önler, hem de çamaşırhane giderlerinden tasarruf  sağlar.

Kapak örtüleri değişik renklerde olabilir. Genellikle koyu renkli seçilir. Bulundukları yerlerin atmosferini değiştirir, canlılık katarlar. Kare masalarda kapak örtü masa boyutlarında olur veya çok az sarkar. Dikdörtgen masalar için gerektiğinde yan yana iki kapak örtüsü kullanılır. Kapak örtüsünün masa örtüsü ile aynı renkte olması halinde kapak örtü kenarları masa kenarlarıyla çakışacak şekilde konur. Değişik renkte olduğunda çaprazlamasına da konabilir.

Kapak örtüler genelde dörde katlanılarak saklanırlar.

B- MASA ETEKLERİ (SKÖRTLER)

Masa eteklerine “skört” de denilmektedir. Masanın yanlarım kapatmak amacıyla kullanılan malzemelerdir. Bunlar ziyafet, toplantı ve büfe masalarında kullanılır. Normal restoran masaları da hemen hemen hiç kullanılmaz.

Masa etekleri masanın yan kısmım, yere çok yakın bir seviyeye kadar örtmelidir. Bu örtüler düz, pilili veya baklava dilimi gibi çeşitli görünüşlerde düzenlenebilir. Pililer eskiden toplu iğnelerle tutturularak yapılırdı. Fakat günümüzde düz veya pilili şekilde dikilmiş, hemen takılmak üzere hazırlanmış etekler vardır. Hazır etekler masa örtüsüne toplu iğne ile tutturulurlar. Son zamanlarda “Amerikan fermuar” lı ve “çıt çıt’lı etekler de kullanılmaktadır. Amerikan fermuarından iki parça birbirine tutturulduğunda yapışır. Çıt çıt da karşılıklı iki parçadan oluşur. Bunlar birbirine geçerek kilitlenir. Bu tür malzemeler kullanıldığında hem masa örtüsünde hem de etekte karşılıkları dikilmiş olmalıdır.

Masa etekleri genellikle keten, pamuklu keten veya sentetik karışımlı parlak kumaşlardan olup masa örtüsünün renginde veya farklı renklerde olabilmektedir.

C-RAF ÖRTÜLERİ

Servantlarda, servis arabalarının raflarında ve tepsilerde kullanılan örtülerdir. Genellikle eskimiş masa ve kapak örtülerinden kesilerek çıkarılmış iyi kısımlar bu amaçla kullanılır. Temiz bir görünüm vermek, araç-gereci koyarken gürültüyü engellemek ve kırılabilecek malzemelerin doğrudan rafa çarpmasını engellemek amacıyla kullanılır. Mutlaka ütülenmiş ve temiz olmaları gerekir.

D-PEÇETELER

Peçeteler konukların yemek yerken ağızlarım sildikleri, garsonların yemek taşırken tepsi ve tabak altında kullandıkları kumaş malzemelerdir. Son zamanlarda kahvaltıda kağıt olanları da kullanılmaktadır. Kumaş olanları genellikle keten veya keten-pamuklu karışımıdır. Restorandaki atmosfere göre renkli olarak kullanılanlar olmasına rağmen genellikle beyaz renk tercih edilmektedir.

Peçeteler kullanım yerlerine göre çeşitli büyüklükte olurlar. Servis elemanının kullandığı peçetelere garson peçetesi denir. Konukların kullandıkları ise yemek peçetesi, çay peçetesi diye ikiye ayrılmaktadır. Büyüklüklerine göre çeşitleri şunlardır:

- Garson peçeteleri : 60 cm’lik kare

- Yemek peçeteleri : 55-60 cm’lik kare

- Çay peçeteleri : 30-40 cm’lik kare

Kağıt peçeteler ise genelde kahvaltı servisinde kullanılır. Bunun dışında bazı düşük standartta servis veren işletmelerde, fastfood işletmelerinde ve içki servislerinde de kullanılmaktadır. Çamaşır yıkama yeri olmayan veya pahalı gelen işletmelerde daha çok tercih edilmektedir. Kağıt peçetelerde kalite, kaç kattan meydana geldiğine ve kağıt kalitesine bağlıdır.

 

Not: Kağıttan yapılmış ve adına “doily” denilen” dantel şeklinde bardak altları, tepsi örtüleri vb. malzemeler de son yıllarda kullanılmaktadır.

E- TEMİZLİK VB KURULAMA BEZLERİ

Servis elemanları işlerinin gereği tabak, bardak, çatal, kaşık, bıçak vb. kurulanıp parlatılmasında, mobilyaların silinip parlatılmasında da bezler kullanmaktadır. Bu bezler suyu emen ve sıkıldığında suyu hemen bırakan özellikte olmalıdır. Bu bezlerin bir diğer özelliği de silinen yüzeyde tüy bırakmamasıdır. Bu özellikleri en iyi gösteren madde ise ketendir.

Temizlik ve kurulama bezlerinin birbiriyle karışmaması için renkleri ayrı olmalıdır. Ayrıca konuklar için kullanılan peçeteler temizlik için asla kullanılmamalıdır.

F- ÜNİFORMALAR

Servis elemanım ilgilendiren bir diğer kumaş malzeme de üniformadır. Çevre ve iklim şartlarına göre üniformalar çeşitli kumaşlardan yapılmış olabilir. Servis elemanına düşen görev bunları en iyi şekilde kullanmak ve temiz tutmaktır. Gerektikçe çamaşırhaneye götürüp yıkatılmalıdır.

KİRLİ MALZEMELERİN TEMİZLERİ İLE  DEĞİŞTİRİLMESİ

Şimdiye kadar görmüş olduğunuz porselen, metal ve cam malzemelerin temizliğini genellikle servis elemanları yapmaktaydı. Kumaş malzemelerin temizliğinde ise servis elemanı sadece değiştirici olarak rol alır. Değiştirme işlemi aşamaları aşağıdadır:

- Kirli malzemeleri toplayıp sınıflama: Restoranın kapanışında kirli masa örtüleri, kapak örtüleri, peçeteler vb. tek tek cinslerine ve büyüklüklerine göre tasnif edilmelidir. Bunların onlu demetler halinde bohçalanması sayımlarda kolaylık sağlar.

- Çamaşır formuna kaydetme: Cinslerine göre ayrılmış örtü ve peçeteler çamaşır değiştirme formundaki ilgili bölümler doldurularak kaydedilmelidir.

- Kontrol etme: örtü ve peçeteler kontrol edilerek yırtık, yanık vb. ayrılmalı. tüm cinsler sayılması kolay olduğu için onlu demetler halinde bağlanmalıdır.

- Sayarak teslim etme: Çamaşırhaneye götürülüp görevli île her cins tek tek sayılıp formdakiler île karşılaştırılarak teslim edilmelidir.

? Sayarak teslim alma: Her cinsten örtü ve peçeteler teslim edilen kadar, sayarak teslim alınmalıdır. Farklılık varsa “alınan temiz” kısmındaki boşluklara kaydedilmelidir. Görevliye “teslim alan” kısmı imzalattırılmalıdır. imzadan sonra üst kopya görevliye verilerek ikinci kopyası servis bölümünde saklanmalıdır. Bu konuyla ilgili örnek aşağıda yer almaktadır.

- Temiz malzemeleri yerlerine yerleştirme: Alınan temiz malzemeler ilgili bölümlerine düzgünce yerleştirilmelidir. Taşıma anında ütülerinin bozulmamasına dikkat edilmelidir. Çamaşır değiştirme formu ise amire teslim edilmelidir.

 KUMAŞ MALZEMELERİN KULLANIMINDA DİKKAT EDİLECEK NOKTALAR

Yukarıdaki önerilere ilave olarak kumaş malzemelerin kullanımında şunlara da dikkat edilmelidir:

- Kumaş malzemeler amaç dışı kullanılmamalıdır: örneğin peçete temizlik veya kurulama için kullanılmamalıdır.

- Kullanılmış peçeteler tekrar katlanmamalıdır: Kullanılmış peçeteler tekrar katlandığında temizleriyle karıştırılıp tekrar konuğa verilebilir. Böyle bir duruma neden olmamak için peçete tekrar katlanmamalıdır.

- Yeterli yedek stok yapılmalıdır: Servis anında herhangi bir sürprizle karşılaşmamak için elde yeterli sayıda yedek bulundurulmalıdır. Her zaman mevcut peçetelerin yansı temiz olmalıdır.

- Depolamada tozlanmaya karşı tedbir alınmalıdır: örtü ve peçetelerin depolandığı raflar kağıtla kaplanmalı, açıkta olduğunda üzerleri mutlaka örtülmelidir.

- Peçeteler eskidiğinde yenilerle değiştirilmelidir: Peçeteler eskidiğinde ambardan yenileriyle değiştirilmelidir.

- Stok dönüşümü sağlanmalıdır: Çamaşırhaneden yeni gelen malzemeleri en alta koyarak eski alınanların öncelikle kullanılması sağlanmalıdır. Böylece peçetelerde yıpranma ve renklerinin solması farklılığı ortadan kaldırılmış olur.