TURİZM VE OTELCİLİK PORTALI

Kullanılması: Bağırsak hücrelerinden kana geçen demir genellikle indirgenmiş (ferro şekli) durumdadır. Kanda oksitlenip (ferro şekli) proteine bağlanır ve transferrin?i oluşturur. Karaciğerde sentezlenen bu protein demirin taşınmasını sağlar. Demirin, proteine bağlanmasına bakır içeren bir protein (serüloplazmin) yardımcısıdır.
Normal durumda, özellikle demir yetersizliğinde, transferrin?e bağlı demir kısa sürede kemik iliğinde tutulur. Plazmaya gelen demirin, 60-120 dakikada kemik iliği ve karaciğere geçtiği, 24 saatte yaklaşık sekiz kez değiştiği ve toplam günlük demir değişiminin 30 mg. Dolayında olduğu saptanmıştır. Plazmadaki demirin %80 kadarı kemik iliğine geçerek hemoglabin sentezlenir ve yıkılanın yerine alır. Kırmızı kan hücreleri ortalama 2-3 ay yaşar, sonra yıkılır. Yıkılma sonucu hemoglobinden açığa çıkan demir çoğu, ihtiyaca göre yine demoglobin yapımında kullanılır ya da depolanır. Plazmadaki demir: (1) bağırsakta emilenle, (2) karaciğer ve öteki depo organlarından ve (3) kırmızı kan hücrelerinin parçalanmasıyla hemoglabinden açığa çıkan demirden sağlanır.
Demir Kaybı: İdrarla, deriden ter yoluyla, saç ve tırnak büyümesiyle vücuttan az miktarda demir kaybı olur. Yetişkinlerde bu yollarla zorunlu ortalama demir kaybı erkeklerde 0,91 mg., kadınlarda ise 0,77 mg. dolayındadır. Aybaşı (âdet) kanamalarıyla kadınlarda önemli miktarda demir kaybedilir. Bu yolla demir kaybı, kan kaybının azlığına ve çokluğuna göre değişir. Aybaşı olan kadınların günlük ortalama demir kaybı, öteki zorunlu kayıplar ve aylık kanamalarla birlikte 2,8 mg. dolayındadır.
Gebelikte, dölde (fetüs) demir depolanır, annelik dokuları için de demir harcanır. Ayrıca doğumda kanamyala da demir kaybı olur. Bu yollarla gebelikte ve doğumda net demir kaybı ortalama 565 mg. dolayındadır.
Büyüme çağında büyüme için, emzikli kadınlarda da süt için fazladan demir kullanılır.
Sayılan zorunlu demir kaybı ve harcanmasından başka, çeşitli hastalıklar ve durumlar da demir kaybına yol açar. Bağırsak kurtları, sık doğum, düşükler, yaralanma, kanamalı hastalıklarda görünür ve görünmez kan kaybı ile önemli miktarda demir kaybedilir. Demir yetersizliği kansızlığını (anemiyi) önlemek için, kaybedilen ve kullanılan miktarda demirin vücuda alınması ve bozuklukların düzeltilmesi gerekir.
İhtiyaç
Günlük demir ihtiyacı; yaş, cinsiyet, özel durumlara, diyetin ve diyetten demirin özelliğine göre değişir. Normal durumdaki yetişkinlerin günlük demir ihtiyacı, zorunlu kayıpları karşılayacak kadardır. Yetişkin erkeklerin ve aybaşından kesilmiş kadınların günlük zorunlu demir kaybı 0,91 mg. kadardır; bu kayıp 1,0 mg. kabul edilebilir. Diyetteki demirin ortalama %10?u emildiğine göre vücuda 1,0 mg. demir alınabilmesi için günlük diyette en az 10mg. demir bulunası gerekir.
Bitkisel besinlerin çoğundaki demirin emilim oranı %10?dan düşük bulunmuştur. Etteki demirin %22?si emilirken, bu oran ıspanak için %1, marul için %4, tahıl için ise %1-5 olarak bulunmuştur. Diyette hayvansan besinler ve protein miktarı çoğaldıkça, vücudun demirden yararlanma oranı da yükselir. Bu yüzden, günlük demir ihtiyacı, diyetin özelliğine göre değişir. Birleşmiş Milletler Besin ve Tarım Teşkilâtı ile Sağlık Teşkilatınca kurulan ortak uzmanlar grubun diyetteki hayvansal kaynaklı enerji oranına göre önerdiği demir tüketim standardı tabloda verilmiştir. Tabloda verilen miktarlar, sağnalıklı iyi beslenen ve normal durumdaki bireyler içindir.
Tablo: İyi Beslenen Sağlıklı Kişiler İçin Önerilen Günlük Demir Tüketimi Standartları
Yaş, Cinsiyet
ve Durum Emilmesi
Gereken Demir
Miktarı (mg.) Diyet Enerjisinin Hayvansal Kaynaklardan
Sağlanan Oranına Göre Alınması Gereken Miktar
% 10′dan azı %10-25′i %25′den çoğu
mg. mg. mg.
0-4 ay 0,5 Emzirmenin yeterli olduğu varsayılır.
5-12 ay 0,7 7 5 4
1-12 yaş 1.0 10 7 5
Erkek: 13-16 yaş 1,8 18 12 9
Kız: 13-16 yaş 2,4 24 16 12
Âdet Gören Kadın 2,8 28 19 14
Yetişkin Erkek ve
Aybaşından Kesilen Kadın 0,9 9 6 5
Ülkemizde, hayvansal kaynaklı besinlerin tüketimi yetersiz, kansızlık yaygın olduğundan, yetişkin erkeklerin aybaşından kesilmiş kadınların günde 10-15 mg. ; aybaşı olan kadınların ise 18-25 mg. kadar demir almaları gerekir. Kansızlıktan korunmak için, gebelik döneminde, normal zamanda günlük alınması gereken demir miktarına en az 5 mg. ek yapılmalıdır.