TURİZM VE OTELCİLİK PORTALI

Olayların planlandığı akışta yürümemesi, kişilerin yaralanmaları, sakat kalmaları ve  ölmelerine sebebiyet veren olaya KAZA denilmektedir. İş kazasının en bilinen tanımı, Sosyal Sigortalar Yasası?nda verilen tanımıdır. Bu tanımın yapılmasındaki temel amaç hangi durumlar için para ödeneceğini belirtmektir. Bundan ötürü, ?iş?in kapsamında olmayan ve ?işveren?in sorumluluk alanına girmeyen bazı durumları da kapsayabilmektedir. İş kazası, aşağıdaki durumlardan birinde meydana gelen ve sigortalıyı hemen veya sonradan, bedence ve ruhça arızaya uğratan olaya denir. ( SSK kanunu 11/a maddesi).

a) Sigortalının iş yerinde bulunduğu sırada,

b) İşveren tarafından yürütülmekte olan iş dolayısıyla,

c) Sigortalının, işveren tarafından görev ile başka bir yere gönderilmesi yüzünden asıl İşini yapmaksızın geçen zamanlarda,

d) Emzikli kadın sigortalının çocuğuna süt vermesi için ayrılan zamanlarda,

e) Sigortalının işverence sağlanan bir taşıtla işin yapıldığı yere toplu olarak götürülüp getirilmeleri sırasında ( servis ) oluşursa, iş kazası olarak kabul edilmektedir.

?Kaza?nın her zaman, insanda bir yaralanma ya da ölüm meydana getirmesi gerekmez. Bu bize ?kıl payı? atlatılan olayların incelenmesi için de yardımcı olur. Çünkü bugün ?kıl payı? atlatılan ya da ?küçük? kazalar, daha büyük kazaların ve yaralanmaların habercisidir. Yine her kaza bir ihmalin, kazaya yol açan etmenlerin önceden görülememesinin sonucudur. Bu bir algılama, yaklaşım ve niyet eksikliğini vurgular ve gelecek için kaygı vericidir. İş kazası, bir yaralanma veya ölümle sonuçlanan, üretimle ilgili olan ve istenmeyen bir olaydır. Böyle bir tanımlama bize iş kazalarının önlenmesi için alınabilecek önlemleri, işletme yönetim ve üretim planının bir parçası haline getirme olanağı verir. ?İş ile onun sağlık yönü ayrılmaz? derken, ?üretimin kesintisiz ve artarak sürdürülmesi? için yapılacak çalışmalarla çalışanları korumak için alınacak önlemleri birbiriyle karıştırıyoruz. Hiçbir kaza önceden planlanmaz. Ancak, kazaya sebebiyet veren olaylar önlenebilir. Bir kaza (yaralanma, zarar görme olayı) 5 temel nedenin arka arkaya dizilmesi sonucu Meydana gelir. Bunlardan biri olmadıkça bir sonraki meydana gelmez ve dizi  tamamlanmadıkça kaza ve yaralanma olmaz. Bu 5 faktöre kaza zinciri denir. Bunlar;

1. İnsanın doğal yapısı (İnsanın doğa karşısındaki zayıflığı),

2. Kişisel kusurlar,

3. Güvensiz hareket ve güvensiz şartlar,

4. Kaza olayı,

5. Yaralanma (zarar veya hasar).

Kazalar birbiri ile bağlantılı olaylar zinciri sonucunda meydana gelmektedir.

 İş Kazasını Meydana Getiren Nedenler

% 79.5 ?Güvensiz hareketler ?

% 19,5 ?Güvensiz şartlar ? dan ve

% 1 ? Nedeni bulunamayan? faktörlerden dolayı meydana gelmektedir.

İŞ KAZALARI

        %79,5                                      %19,5                                  %1

1 Güvensiz hareketler             2 Güvensiz şartlar             3 Bilinmeyen

GÜVENSİZ HAREKETLER

1. Sorumsuz biçimde görev verilmeden ya da uyarılara aldırmadan güvensiz çalışmak,

2. Tehlikeli hızda çalışma ya da alet kullanma,

3. Güvenlik donanımını kullanılmaz duruma sokma,

4. Tehlikeli cihazlar kullanmak ya da donanımı güvensiz biçimde yönetmek,

5. Güvensiz yükleme, istif, karıştırma, yerleşme vb. davranışlar,

6. Güvensiz durum ya da duruşlar,

7. Hareketli ya da tehlikeli yerlerde çalışmak,

8. Şaşırmak, kızgınlık, suiistimal, irkilme gibi davranışlar,

9. Güvenliği önemsememek ya da kişisel koruyucu malzemeyi kullanmamaktır.

GÜVENSİZ ŞARTLAR

1. İşyerinde kötü koruyucu yapılmış olması,

2. Koruyucunun hiç yapılmamış olması,

3. Kusurlu, pürüzlü, sivri, kaygan, eskimiş, çatlak aletler,

4. Güvensiz yapılmış makine, alet, tesis ve benzerleri,

5. Güvensiz düzen, yetersiz bakım, tıkanıklıklar, kapanmış geçitler,

6. Yetersiz aydınlatma, göz kamaştıran ışık kaynakları,

7. Güvenli iş elbisesi ya da gözlük, eldiven ve maske vermemek, yorucu yüksek topuk ve benzeri şeyler,

8. Yetersiz havalandırma, çevre, hava kaynakları vb.

9. Güvensiz yöntemler v e mekanik, kimyevî, elektriksel, nükleer koşullar.

SONUÇ OLARAK İŞ KAZALARI:

% 2 önlenemez,

% 98 önlenebilir,

% 50 kolaylıkla önlenebilir.

 Yaralanma Şiddetinin Belirlenmesi

·     Yaralanma ile sonuçlanmayan kazalar

·     Bir günden fazla dinlenmeyi gerektirmeyen yaralanmalar

·     20 günden fazla işten kalacak tedaviyi gerektiren kazalar

·     Sürekli iş göremezlik veya ölüm ile sonuçlanan kazalar

 Kazaların İş Gücüne ve Ekonomiye Etkileri

ILO? ya göre, GSMH? nın % 4?ü ülkelerde iş kazası ve meslek hastalıkları nedeniyle yitirilmektedir.

İşyerlerinin ise kârının % 5 – % 15?i iş kazaları ve meslek hastalıkları nedeniyle kayboluyor.

Ülkemizde SSK 2003 yılı verilerine göre her yıl dört milyar YTL?den fazlası iş kazaları ve meslek hastalıkları nedeniyle yok olmaktadır. İLO (Uluslararası Çalışma Örgütü) araştırmasına göre;

·     Her yıl dünyada 270.000.000 işçi iş kazalarında yaralanmaktadır.

·     Ülkemizde ise resmi kayıtlara göre 80.000 iş kazası olmaktadır.

·     Dünyada yılda 1.825.000 işçi iş kazalarında ölmektedir.

·     Ülkemizde ise yılda 1500 işçi iş kazalarında ölmektedir.

2004 yılında

İŞ KAZASI GEÇİREN SAYISI           80.000

 

ÖLÜMLE SONUÇLANAN KAZA SAYISI 5.000

 

ÖMÜR BOYU SAKAT KALANLAR  1500

 

Ülkemiz ile ilgili verdiğimiz rakamlar SSK tarafından kayıt altına alınmış yedi milyon Çalışana ait verilerdir. Oysa çalışanın yirmi milyon kadar olduğu tahmin ediliyor.

A.Görünen ( Doğrudan ) Zararlar

Meydana gelen bir iş kazası sonucunda yaralanma, ölüm ve malzeme kaybı ile ilgili  tüm giderler, doğrudan zararları ihtiva etmektedir.

1. Makine-teçhizat hasarı,

2. Tazminat ödemeleri,

3. İlk yardım masrafları,

4. Diğer tıbbî masraflar

a. Doktor masrafları,

b. İlâç masrafları,

c. Tedavi masrafları

d. Sosyal yardım ödenekleridir.

B: Görünmeyen (Dolaylı) Zararlar

Maliyet yönüyle hesaplama zorluğu olan iş kazası sonucunda ilk anda hissedilemeyen ancak zaman içerisinde maddî ve manevî yükümlülükler sebebiyle iş yerinde ve toplum içinde etkisini gösteren zararlar olarak ifade edilir. Bunlar;

1. Kaybolan iş günü,

2. Kaybolan iş gücü,

3. Üretim kayıpları,

4. Toplumun uğradığı zararlardır.

 Çeşitli Meslek Alanlarındaki Tipik İş Kazaları

En riskli sektörler metal, inşaat, kimya ve tarım olarak belirlenmiştir.

a. Elektrik-Elektronik Meslekleri

Bu meslek gruplarında görülebilen iş kazaları şöyle sıralanabilir;

1-Elektrik akımının bulunduğu sırada, iletkendeki sıyrık kısmın vücuda teması,

2-Topraklamasız aletlerde meydana gelen kısa devre sebebiyle gövdeye elektrik akımının geçmesi,

3-Nemli yerde kısa devre sebebiyle elektrik akımının çevreye yayılması,

4-Sıcak havyanın vücuda teması,

5-Elektronik devre montajı sırasında elektrik akımına kapılması,

6-Cihazın taşınması sırasında cihazın düşmesi.

b. Mekanik Meslek Grupları

Bu meslek gruplarında görülebilen iş kazaları şöyle sıralanabilir;

1- Parçaların tornaya gevşek bağlanması,

2-Arızalı tezgâhın çalıştırılması,

3-Koruyucusuz makinede çalışılması,

4-Makine üzerinde alet unutulması,

5-Sıcak parçaların elle tutulması,

6-Makinelerde gözlüksüz çalışma,

7-Egzoz gazından zehirlenme,

8-Karasör boyama atölyesinde zehirlenmeler.

Taşıt kazaları % 3,8

Düşmeler %11,8

Makinelerin sebep ol. Kaza %13,4

 Düşen cisimlerin çarpıp devirmesi %15,6

Bir veya birden fazla cismin sıkıştırması, ezmesi, batması, kesmesi % 37,8

Normal sınırlar dışındaki ısılara maruz kalmak veya temas etmek %2,3

Diğer nedenler %3,7

Vücudun zorlanmasından ileri gelen incinmeler Vücudun doğal %2,7

Boşluklarına yabancı bir cisim kaçması %3,2

2003 Yılı SSK İstatistiklerine Göre İş Kazalarının Kaza Tiplerine Göre Dağılımı

c. Kimya ve Diğer Meslek Grupları

Bu meslek gruplarında görülebilen iş kazaları şöyle sıralanabilir;

1-Asit yanıkları,

2-Gaz yanıkları,

3-Fosfor yanıkları,

4-Sindirim ve solunum yolu, kesik veya yara yoluyla etkilenme,

5-Kimyasal maddelerin elle tutulması,

6-Cam araçlarının kırılması ile meydana gelen kesikler,

7-Kimyasal madde ve çözeltilerin tadına bakma isteği.

Kaza Raporları

Hukuki problemlerin çözümü, tekrarının önlenmesi için alınması gereken tedbirler ile Yaralanmanın derecesinin tespiti için düzenlenir. İş yerlerinde genellikle hazır, basılı olarak bulundurulur. Aşağıda belirtilen durumlar için mutlaka kaza raporu düzenlenmelidir.

·     Hafif yaralama ile sonuçlanan kazalar,

·     Ağır yaralanma ile sonuçlanan kazalar,

·     Ölümle sonuçlanan kazalar,

·     Yaralanma meydana gelmeyen kazalar

 

İLK KAZA RAPORU

 

MEYDANA GELEN OLAY

Cinsi:

Yeri (İl, ilçe, semt ) :

Tarih ve saat:

PERSONEL KİMLİĞİ:

Ayakta tedavi:

Hafif yaralı:

Ağır yaralı:

Ölü:

HASARA UĞRAYAN BİNA, TESİS, ARAÇ VEYA MALIN HASAR DERECESİ

Hafif hasar:

Ağır hasar:

Tüm hasar:

OLAYIN OLUŞ ŞEKLİ:

SONUÇ:

Olay sonunda yapılan işlem:

Alınan tedbirler:

Olayla ilgili görüş ve teklifler:

KAZA HAKKINDA BİLGİ ALINABİLECEK MAKAMLAR

Tel No:

Faks No:

Raporu düzenleyen

 

KAYNAK

MEB MEGEP KİŞİSEL GELİŞİM İŞ GÜVENLİĞİ VE İŞÇİ SAĞLIĞI ANKARA 2006