TURİZM VE OTELCİLİK PORTALI

 

İnsanlar varolduklarından beri seyahat etmektedirler. M.Ö. 4000 yıllarında Sümerler tarafından tekerleğin bulunmasıyla bu seyahatler büyük bir hız kazanmıştır. Aynı yıllarda malla takas şeklinde de olsa ilk yiyecek ve içecek alış-verişleri yapılmış, yol kenarlarındakonaklama birimleri oluşturulmuştur.

Eski Yunan?da, M.Ö. 700 yıllarında Olimpiyat Oyunlarının başlaması, Dünya turizm tarihinde önemli bir olay olarak kabul edilir.

Romalılar yollar boyunca hanlar ve tavernalar yaparak seyahatlerin gelişmesine önemli katkılarda bulunmuşlardır. Hıristiyanlık döneminde yol boylarındaki manastırlar, yolcuların konaklama ve yiyecek ?içecek gereksinimlerini karşılamıştır.

 

Ticaretin gelişmesiyle canlanan İpek Yolu boyunca konaklama ve yiyecek-içecek birimleri oluşmuştur.

Buhar gücünün ulaştırma araçlarında kullanılmasıyla seyahatlerin süreleri kısalmış, dolayısıyla sayıları artmıştır. Sanayileşme deturizmin canlanması ve artmasına büyük katkıda bulunmuştur.

1960?lardan sonra dünya turizmi, büyük bir tırmanışa geçmiştir. Bugün bütün dünyada gelişmekte olan turizm, ülkelerin ekonomilerinde önemli bir yer tutmaktadır.

Her konuda olduğu gibi konuyu ve özelliklerini anlamanın en iyi yolu, konunun tarihçesini bilmek ve tarihsel gelişimini incelemektir. Turizm konusunu tahlil edebilmek için turizmin tarihini bilmek gerekir. Turizmin tarih sürecinde yapılan hatalardan ve doğrulardan nasıl etkilendiğini görerek neler yapılması ve nasıl bir hal alması gerektiğini daha iyi anlayabiliriz.

İlk Çağ Dönemi: Turizmin tarihi insanlığın tarihiyle başlamakta, buluşlarla giderek kolaylaşmakta ve daha çok insanı kapsamaktadır. İnsanlık milattan önce altı binli yıllarda yerleşik bir şekilde yaşamaktaydı. Bulundukları yerin dışına çıkmaları çok tehlikeliydi. Sadece tehlikelerden uzaklaşmak ve yiyecek bulmak için yer değiştirmekteydi. Yer değiştirmeler hayvanlarla ve yürüyerek yapılmaktaydı. Tekerleğin bulunuşu (M.Ö. 4000) ile insanların yakın çevrelerini gezmeye başladığı varsayılmaktadır. Milattan önce 4000 yılında Sümerler tarafından paranın bulunması ticareti kolaylaştırmıştır. Tarihte Sümerlerin ticareti başlatan, Finikelilerin bugünkü anlamda ilk gezginler oldukları bilinir. Paranın bulunması, takası ortadan kaldırmış ve ticari değerlerin transferini kolaylaştırması sonucu ticari gezilere olanak sağlamıştı.

Milattan önce 3000 yılında deniz araçlarının ve Sümerlerin tekerleği bulması ve kullanılması sonucu transferler ve taşımacılık daha da kolaylaşmıştır. Ticari ve yeni yerleri yağmalamak için yapılan geziler giderek artmıştır. Artık deniz aşırı yerlere de ulaşılabilinmektedir

İmparatorluk Çağı Dönemi: Milattan önce 3500 ve 3000 yılları arasında, imparatorluk döneminde her imparatorluğun kendine ait bir turizm yapısı olmuştur. Bu turizm yapısındaki değişimler imparatorlukların yaşadığı dönem, bölge ve kültürüyle etkileşim içinde olmuştur.

Mısır İmparatorluğu Dönemi: Milattan önce 3100 ile milattan önce 1166 yılları arasında Mısır İmparatorluğu zamanında insanlar, yeni merkezlere imparatorluklarını ulaştırabilmek için yollar yapıp, gezmeyi kolaylaştırmışlar, konaklama yerleri inşa etmişler, festivaller ve spor karşılaşmaları düzenleyerek kitle hareketleri oluşturmuşlardır. Cetvel bu devirde bulunmuş ve grafitiler, yani yol işaretleri gene bu devirde kullanılmıştır. Bunlar turizmi giderek kolaylaştırmıştır.

Yunan İmparatorluğu Dönemi: Milattan önce 2600 ile milattan önce 1450 yılları arasında, Yunan İmparatorluğunun çok geniş bir alana yayılması ve denizciliğe önem vermesi sonucu, deniz aşırı yerlere kolayca ulaşmaları, turizm hareketini artırmıştır. Eski Yunan?da Olimpiyat oyunları sonucu daha büyük kitleler seyahat etmiştir. İş, din, spor, entelektüel ve eğlence amaçlı dolaşımlar artmıştır. Yunan İmparatorluğunda bulunan her şehirde, bu dolaşıma cevap verebilecek konaklama ve eğlence merkezleri kurulmuştur. Bu şehirlerde ziyaretçileri karşılayacak, onlara yardımcı olacak, bugünkü manasıyla tur rehberi olan, ?proxenos? denilen kişiler bulunmaktadır.

Asur ve Pers İmparatorluğu Dönemi: Milattan önce 1100 ve milattan önce 800 yıllarında Asur ve Pers İmparatorlukları zamanında yol yapımında ilerleme kaydedilmiş, dört tekerli arabalar kullanılmaya başlanmış ve savaş amacıyla çok uzak mesafelere ulaşılmıştır.

Roma İmparatorluğu Dönemi: Milattan önce 753 ile milattan sonra 476 yılları arasında, Roma imparatorluğu zamanında 67,000 mil ve bin grostonluk gemiler yapılmıştır. Roma İmparatorluğunda çok geniş bir kesim olan orta sınıf, gladyatör dövüşlerini, spor aktivitelerini, festivalleri, sanat eserlerini ve sanatsal faaliyetleri izlemek için turizm aktivitelerinde bulunuyorlardı. Mezopotamya?da asiller yazları sıcaktan uzaklaşmak için daha serin yerlere seyahat etmişlerdir. Zevk için seyahat Roma İmparatorluğunun güvenliği ve ulaşımı sağlamasıyla olmuştur. Her şeye rağmen gene de turizm güvenli değildi. Deniz yolculuklarında hava koşulları ve korsanlardan, kara yolculuklarında ise hırsızlar ve vahşi hayvanlardan dolayı hala tehlikeliydi ve sadece gündüzleri yolculuk yapılabilinmekteydi.

 

Karanlık Çağ Dönemi: Milattan sonra 400 ile 1000 yılları arasında yani Karanlık Çağda ve milattan sonra 1000 ile 1400 yılları yanı Orta Çağda etkin olan Roma Katolik kilisesi, insanların, dünyevi eğlencelerden uzak durup, zamanını çalışmak ve ibadetle geçirmesi gerektiğini savunur. Tüm eğlence ve konaklama yerleri kapatılır, insanlar sadece dini sebeplerden dolayı ve Haçlı seferleri için dolaşmışlardır.

Dini amaçlı ziyaretler, özellikle Kudüs, Mekke, Medine gibi kutsal yerlere yapılmıştır. Bu güzergahlar arasına kurulan hanlar, birbirlerinden bir günlük yürüyüş mesafesi uzaklıklara kurulmuş, geceleri insanların, ulaşımda kullanılan hayvan ve malzemenin tüm gereksinim ve bakımını karşılayacak şekilde tasarlanmışlardır. Gece yolculuğu halen güvenli olmadığı için geceleri hanlarda konaklayanların güvenliği han sahibi tarafından sağlanmaktadır.

Haçlı seferleri sonrası, insanlar dinsel amaçlı seyahatleri kıtalararası yaparak daha da geniş kapsamlı bir hale getirmişlerdir. Gene haçlı seferleri sonrası Marco Polo?nun 24 yıl süren ve Venedik?ten Çin?e kadar uzanan gezisini son derece kapsamlı olarak anlattığı kitabı, okuyucularında bilinmeyen bölgeler için merak uyandırmıştır. Bu kitap sonucu merak turizmi ortaya çıkmıştır. 13. yy?da Asya?ya yapılan ticari seyahatler başlamıştır.

Elizabeth ve Rönesans Dönemi: Milattan sonra 1400 ile 1550 yılları arası, yani Rönesans Döneminde ve milattan sonra 1550 ile 1600 yılları arasında, yani Elizabeth Döneminde, kilisenin otoritesi ortadan kalkmıştır. Yeni bir oluşum ortaya çıkmış, sanat gelişmiş, yeni opera ve tiyatro binaları yapılmıştır. İnsanlar eğlenceyi yeniden keşfetmişlerdir. Yeni konaklama merkezleri yapılmıştır. İnsanlar ticaret, eğlence ve keşfetmek amaçlı seyahatler yapmışlardır. 1492 yılında Colomb?un Yeni Dünyayı keşfi bu aydınlanmanın sonucudur. Yerel otoritelerin, başka bir deyişle, derebeylerinin otoriteyi sağlaması üzerine dolaşım daha güvenli bir hale gelmiştir.

Avrupa?daki bu gelişmelere paralel olarak, Anadolu?da, Osmanlı İmparatorluğu seyahatleri daha güvenli hale getirmek için otoriteyi sağlayıp, gerekli karayolu, han ve kervansarayları inşa etmiştir.

 Büyük Tur Dönemi: Milattan sonra 1600 ile 1750 yılları arası, Büyük Tur Dönemi olarak adlandırılır. Genç İngiliz soylularının eğitimleri için Avrupa?daki tarihi, kültürel, bilimsel ve doğa güzelliği bulunan yerleri ziyaret etmelerine, Büyük Avrupa Turu (The Grand .Europe Tour) denilmektedir. Genelde Fransa, İtalya, Almanya ve Hollanda?yı kapsayan bir turdur. Yirmi ile otuz yaşları arasındaki gençler dört ay ile üç yıl süren bu tura eğlence, kariyer, sanat ve bilim örenmek için çıkmışlardır.

Geçiş (Yeni Çağ) Dönemi: Milattan sonra 1750 ile 1914 yılları Geçiş Dönemi olarak adlandırılır. Bu dönemde sanayi devrimi olmuştur. Sanayi devrimi buhar gücünden yararlanma çabasıyla ortaya çıkar. James Watt?ın 1769?da buhar gücünün farkına varıp 1787 yılında ilk buhar makinesini yapmasıyla başlar. 1799 yılında buharla çalışan dokuma aaagahıyla birlikte makineli üretim başlamıştır. Bu ilk sanayi devrimi olarak adlandırılır. İkinci sanayi devrimi 1856 yılından itibaren çelik, petrol ve elektriğin gelişmesiyle ortaya çıkmaktadır. İlk petrol kuyusu açılmış ve 1866′da ilk patlamalı motor keşfedilmiş., buhar makinesi kullanılmaya başlanmış ve fabrikasyon ürerim başlamıştır. Fabrikaların kurulmasıyla işgücü hareketleri yoğunlaşmıştır. Bunun yanı sıra sermaye sahipleri vakit doldurmak, zenginliklerini ve görgülerini göstermek için seyahatler yapmışlardır. Bu dönemde bir çok otel açılmıştır. Ancak turizm hala çok pahalı bir işlemdir. İlk seyahat rehberi 1828?de ?Rheinland? tarafından yayınlanmıştır. Deniz banyoları moda olmuştur.

Bu dönemde demiryolu ulaşımının Avrupa?da hızlı gelişimi, seyahat sayısında artış sağlamıştır. İnsanlar sağlık amacıyla, kaplıca ziyaret etmişlerdir. Buharlı gemilerin kullanılması ile deniz ulaşımı hızla gelişmiştir. Bu dönemde görülen en önemli gelişme, 5 Temmuz 1841?de dünyadaki ilk paket turun İngiliz Thomas Cook tarafından gerçekleştirilmesidir. Turizmin gelişiminde bir başlangıcı gerçekleştiren Thomas Cook, ilk tur operatörlüğünü de başlatmıştır. . İlk seyahat acentesi 1845?de Thomas Cook tarafından kurulmuştur.

 

Yakın Çağ (Modern) Dönemi: Milattan sonra 1914?ten bugüne kadar olan döneme de Modem Dönem denilmektedir. Bu dönemde Alpler ve keşif gezileri moda olmuştur, ulaşım daha ucuz ve kolay hale gelmiştir. Kitlesel turizm hareketleri başlamıştır. Dağ turizmi de popüler olmuştur. Araba ve uçağın ortaya çıkması sonucu çok daha uzaklara daha kolayca ve ucuza gidilebilinmiştir. Oto yolların yaygınlaşmasıyla yeni turizm türü çıkmış ve turizm kolaylaşmıştır. Çalışanların sosyal haklara sahip olmaları sonucu kitle turizmi de başlamıştır. Çalışanların elde ettikleri bu sosyal haklardan en önemlisi ücretli tatildir. Bu hak aslında Birinci Dünya Savaşından hemen önce elde edilmiştir. Artık turizm, herkesin kolayca katılabileceği bir faaliyet olmuştur. Refah ve daha çok tatil sonucu turizm gelişmiş ancak II.Dünya Savaşıyla bu kesintiye uğramıştır.

Asıl turizm hareketi ise İkinci Dünya Savaşı sonrası ortaya çıkmıştır. Teknolojideki gelişme ulaşım araçlarına da yansımıştır. Savaş sonrası özellikle hava ulaşımı hız kazanmıştır. Sivil havacılığın gelişimi sonucu çok uzak yerlere çok kolaylıkla ulaşılması sağlanmıştır. Bunların yanı sıra savaş sonrası yıkılan kentlerin yeniden, planlı ve modern bir şekilde inşası turizm olgusunu desteklemiştir. Yeni kurulan kentlerde oteller, sergi ve festival alanları, spor tesisleri gibi yerler inşa edilmiştir.

TÜRKİYE?DE TURİZM

Anadolu?da seyahatlerin tarihi Hitit dönemine kadar uzanmaktadır. Daha sonraları dünyadaki gelişmelere paralel olarak Yunan, Roma ve Bizans dönemlerinde gelişmesini sürdürmüştür. Türklerin Anadolu?ya gelmesiyle, Roma ve Bizans döneminde oluşturulan han sistemleri, yine han ve kervansaray adı altında Selçuklular ve Osmanlılar döneminde de sürmüştür. Türkiye?de ilk otel 1892 yılında İstanbul?da açılan ?Pera Palas?tır. İlk turizm organizasyonu 1923 yılında kurulan TOURING(Türkiye Turing ve Otomobil Kurumu)?dur. İlk devlet birimi de 1934 yılında açılan ?Turizm Bürosu?dur. 1939 yılında ilk Turizm Müdürlüğü kurulmuştur. 1955?de kurulan TurizmBankası, yatırımlar yaparak ve kredi vererek turizmin kalkınmasına yardımcı olmuştur.

Son yıllarda Türk turizmi, büyük yatırımlarla önemli bir ilerleme gerçekleştirmiştir ve turizm gelirlerinin ihracat içindeki payı her geçen yıl artmaktadır.

TURİZMİN AMAÇLARINA GÖRE SINIFLANDIRILMASI

Çeşitli amaçlarla gerçekleştirilen turizm etkinlikleri aşağıdaki gibi sınıflandırılabilir:

a.Dinlenme Turizmi: Dinlenme amacıyla yapılan seyahatlerdir.

b.Kültürel Turizm: Tarihi eserleri, müzeleri vb. görmek amacıyla yapılan seyahatlerdir.

c.Sosyal Turizm:Akrabaları ziyaret, balayı geçirmek vb. amaçlı seyahatlerdir.

d.Ekonomik Turizm:Fuar veya sergilere katılmak veya ziyaret etmek amacıyla yapılan seyahatlerdir.

e.Politik Turizm: politikacıların, devlet adamlarının yaptıkları seyahatlerdir.

f.Spor Turizmi:Spor faaliyetlerine katılmak veya izlemek amacıyla yapılan seyahatlerdir.

g.Dini Turizm:Kutsal yerlere dini amaçlarla yapılan seyahatlerdir.

h.Sağlık Turizmi:Tedavi görmek amacıyla yapılan seyahatlerdir.

TURİZMİN ÇEŞİTLİ KRİTERLERE GÖRE SINIFLANDIRILMASI

1.Katılımcı yaş grubuna göre:

a.Gençlik Turizmi(15-24 yaş arası); anne-baba veya aile fertleri olmaksızın yapılır.

b.Üçüncü Yaş Turizmi(60 yaş üstü).

2.Katılımcı sayısına göre:

a.Ferdi Turizm(Kişisel Turizm )

b.Aile Turizmi:Aile fertlerinin hep beraber seyahat etmeleridir.

c.Kolektif Turizm (Kitle turizmi):

I.Grup Turizmi: Seyahat ve konaklama, kolektif olarak düzenlenir.

II.Klüp Turizmi: Seyahat ve konaklama belli bir grup tarafından düzenlenir.

3.Turistin geldiği yere göre:

a. İç Turizm:Kişilerin kendi ülkeleri içindeki turizm amaçlı seyahatleridir.

b. Dış Turizm:Kişilerin ülkeleri dışına yaptıkları turizm amaçlı seyahatleridir.

4.Seyahat için seçilen zamana (sezona) göre:

Yaz sezonu, kış sezonu ve sezon dışı turizm.

5.Konaklama tesisinin şekline göre:

Otel veya benzeri tesisler turizmi, kamping,karavan turizmidir.

6.Konaklama süresine göre:

a.Kısa süreli turizm.(Transit geçişler, yakın yerlere yapılan seyahatler ve kısa konaklamalar)

b.Uzun süreli turizm.(En az dört gecelik tatil turizmi veya sağlık nedeniyle konaklamalar)

7.Kullanılan ulaştırma aracına göre:

Denizyolu, Havayolu, Demiryolu ve Karayolu Turizmi.

8.Sosyal içeriğine göre:

Lüks Turizm, Geleneksel Turizm, Sosyal Turizm, Gençlik Turizmi.

9.Finansman çeşidine göre:

Sosyal Turizm, özel finanse edilen, önceden veya sonradan finanse edilen turizm.

10.Ödemeler bilançosu üzerindeki etkilerine göre :

a.Dış aktif turizm:Bir ülkeye yabancı ülke vatandaşlarının yaptığı seyahatlerdir. Döviz girdisi olduğundan olumlu etkisi vardır.

b. Dış pasif turizm: Ülke vatandaşlarının yabancı ülkelere yaptıkları seyahatlerdir. Döviz çıkışı olduğundan olumsuz etkisi vardır.

AĞIRLAMA ENDÜSTRİSİ İLE İLGİLİ SINIFLAMALAR

Ağırlama endüstrisi;

A)Konaklama işletmeleri,

B)Yiyecek-içecek işletmeleri olmak üzere ikiye ayrılır.

A. Konaklama İşletmeleri;

1.Temel konaklama işletmeleri: Otel, motel, tatil köyü,

2.Yardımcı konaklama işletmeleri: Kamping, apart hotel, hostel, oberj vb.

B. Yiyecek-içecek işletmeleri çeşitli kriterlere göre aşağıdaki şekilde sınıflandırılır:

1.Belgelerine göre:

a.Turistik belgeli işletmeler,

b.Belediye belgeli işletmeler.

2.Ekonomik şartlarına göre:

a.Ticari işletmeler,

b.Resmi işletmeler,

c.Hayır kurumları,

3.Faaliyet alanlarına göre:

a.Restoran,

b.Bar,

c.Kafeterya,

d.Pub,

e.Disko,

f.Gece kulubü vb.

kaynak:turizm bakanlığı yayınlarından alıntı yapılmıştır.